REKABET KURUMU DİKEY ANLAŞMALARDA GRUP MUAFİYETİNİ BELİRLEYEN PAZAR PAYI EŞİĞİNİ İNDİRDİ
05.11.2021 tarihinde Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (Tebliğ No: 2002/2)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021/4) 31650 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve beraberinde önemli değişiklikler getirmiştir.
Söz konusu tebliğ kapsamında, üretim veya dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde faaliyet gösteren iki ya da daha fazla teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetlerin alımı, satımı veya yeniden satımı amacıyla yapılan anlaşmalar -dikey anlaşmalar- bu tebliğde belirtilen şartları taşımaları şartıyla 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunun 4. maddesindeki yasaktan muaf tutulmuştur. Tebliğde yapılan değişiklikle grup muafiyeti kapsamına dahil olmak için aranan pazar payı eşiği %40’dan %30’a indirilmiştir. Sağlayıcının dikey anlaşma konusu mal veya hizmeti sağladığı pazardaki pazar payının %30’u aşmaması gerekmektedir. Ayrıca, tek alıcıya sağlama yükümlülüğü içeren dikey anlaşmalar açısından da muafiyet, eski düzenlemedeki %40 eşiğinden farklı olarak, alıcının dikey anlaşma konusu malları ve hizmetleri aldığı ilgili pazardaki payının %30’u geçmediği sürece uygulanacaktır.
Yapılan bu değişiklik Avrupa Birliği düzenlemeleriyle de uyum teşkil etmektedir. Avrupa Birliği Komisyonunun 20 Nisan 2010 tarihli 330/2010 sayılı grup muafiyeti tüzüğü ile dikey anlaşmalarda grup muafiyeti için aranan pazar payı eşiği %40’tan %30’a indirilmiştir.
1. Bu Değişiklik Ne Anlama Geliyor?
Rekabetin Korunması Hakkındaki kanunun 4. maddesi rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararları yasaklamaktadır. Kanunun 5. maddesi ise, 4. maddedeki kurala istisna getiren muafiyet şartlarını belirlemektedir. İlgili pazardaki payı tebliğde belirtilen sınırlar içerisinde olan teşebbüsler 5. maddenin 3. fıkrasındaki ilgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması şartına dayanılarak grup olarak muaf tutulmuşlardır.
2021/4 Numaralı tebliğ ile dikey anlaşmalarda grup muafiyeti kapsamını daraltılmış ve ilgili pazardaki payı %30 ila %40 arasında olan teşebbüsler tebliğin kapsamı dışında bırakılmışlardır. Düzenlemenin tebliğin yayımladığı tarihi takiben 6 ay içinde yürürlüğe girmesi ile pazar payı %30 ila %40 arasında olan teşebbüsler dikey anlaşmalar açısından kendilerine tanınan güvenceyi kaybedeceklerdir. Değişiklik yapan tebliğin yayımlanmasından 6 ay sonra, grup muafiyetine ilişkin yeni düzenlemelerin yürürlüğe girmesiyle pazar payı %30-40 arasında olan teşebbüsler grup muafiyetinden yararlanabilmek için 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 5. Maddesindeki şartlara uymak zorunda olacaklardır.
Ancak pazar payı başlangıçta %30’dan fazla olmayıp daha sonra %35’i aşmayacak şekilde eşiğin üzerine çıkarsa muafiyet, pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden sonraki iki yıl boyunca da geçerli olmaya devam edecektir. Pazar payı başlangıçta %30’dan fazla olmayıp daha sonra %35’in üzerine çıkanlar açısında ise muafiyet, pazar payı eşiğinin ilk aşıldığı yılı takip eden yıl boyunca geçerli olmaya devam edecektir.
2. Değişiklikten Etkilenenler Ne Yapmalı?
Yukarıda sayılan şartları sağlamayan %30 ile %40 arasında pazar payına sahip olan teşebbüsler ise kendilerini bireysel muafiyet şartları ile uyumlu hale getirmedikleri taktirde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunun 4. maddesini ihlal etmiş sayılacaklardır. Bu nedenle tebliğin yayınlandığı tarihten 6 ay sonrasına yani 5 Mayıs 2022 tarihine kadar bireysel muafiyet değerlendirilmesi yapılarak şartlara uygunluğun sağlanması gerekmektedir.
Değişiklikten etkilenen teşebbüsler kendileri bireysel muafiyet değerlendirmesi yapabilecekleri gibi Rekabet Kurumu’na bireysel olarak muafiyet kararı başvurusunda da bulunabileceklerdir. Rekabet Kurumu tarafından yapılacak bireysel muafiyet incelemelerinde muafiyet verilmemesi ihtimaline binaen, getirilen kısıtlamalar konusunda dikkatli olunması gerekmektedir. Rekabet Kurumu son dönem bireysel muafiyet kararlarında özellikle oluşacak etkinliğin varlığının ispatlanması ve bu etkinliğin getirilen kısıtlama ile sağlanmasına önem vermekte, bunu sağlamayan kısıtlamalara muafiyet tanımamaktadır. Grup muafiyeti eşiğinin altında kalan teşebbüslerin dikey anlaşmalarının rekabet hukukuna uyumuna dikkat etmeleri, tereddütlü durumlarda ise bireysel muafiyet başvurusu imkanı var iken bunu değerlendirmeleri beklenmektedir. Bu nedenle tebliğde yapılan değişikliğin Kuruma yapılan bireysel muafiyet başvurularını artıracağı ve dikey anlaşmalar için Rekabetin Korunması Hakkındaki kanunun 4. maddesinin uygulamadaki rolünün artacağı öngörülmektedir.
3. Sonuç
Rekabet Kurumu dikey anlaşmalarda grup muafiyetini belirleyen pazar payı eşiğini düşürmüştür. Bu tebliğin getirdiği değişiklikle, dikey anlaşmalar açısından grup muafiyetinden yaralanabilmek için sağlayıcının ilgili pazardaki payının %30’u geçmemesi gerekmektedir. Yeni tebliğ ile muafiyet kapsamının dışında kalan teşebbüsler 6 ay içinde kendi bireysel muafiyet değerlendirmelerini yapıp mevzuata göre muafiyet kapsamında kaldıklarından emin olabilecekleri gibi Kuruma bireysel muafiyet kararı alma başvurusunda da bulunabileceklerdir. Beklenmedik ihlal iddiaları ve soruşturmalarla karşılaşmamak için teşebbüslerin muafiyet değerlendirmelerini dikkatli yapmaları, tereddütlü durumlarda ise uygulamaya devam etmeksizin Rekabet Kurumu’na muafiyet başvurusunda bulunmaları önerilmektedir.
KAYNAKÇA
Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği, (2002).
Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, (2021).